خودرو از یک بخش فنی تشکیل شده که تمامی حرکات و اعمال آن را کنترل می کند. این بخش خود شامل قسمت های مختلفی از قبیل سیستم تعلیق، سیستم ترمز و... است. هر قسمت نیز برای کار خود نیاز به تجهیزات و قطعات مختلفی دارد. کمک فنرها جزء مهم ترین و حیاتی ترین بخش سیستم تعلیق خودرو به شمار می آیند که بدون آن ها، خودرو عملکرد درست و مطلوبی نخواهد داشت. با توجه به اهمیت وجود کمک فنر در خودرو، بر آن شدیم تا در این مطلب به صورت ویژه در مورد نقش کمک فنر در خودرو و طرز کار آن صحبت کنیم. اگر شما هم به این موضوع علاقه مندید در ادامه با ما همراه باشید.
کمک فنر به دلیل نوع کاربردی که در خودرو دارد، به جاذب ضربه یا (Shock Absorber) معروف است. کاربرد این قطعه مکانیکی در خودرو دریافت لرزش ها و نوساناتی است که در فنر خودرو ایجاد می شود. این قطعه ارتعاشات ایجاد شده را تعدیل و در نهایت میرا می کند. کمک فنرها معمولا در مجاورت چرخ های خودرو نصب می شوند. حال بیاید کمی وارد جزئیات کار شویم. در خودرو سیستمی وجود دارد به نام سیستم تعلیق. وظیفه این سیستم و تمامی قطعات و امکانات موجود در آن هدایت صحیح خودرو، کنترل سرعت و شتاب آن، تحمل وزن خودرو، دریافت و جذب ارتعاشات خودرو و...است. بنابراین اگر این سیستم دچار مشکلی شود، قطعا خودرو نیز با مشکلات مختلفی روبرو خواهند شد. کمک فنرها بخشی از این سیستم هستند که از یک سمت به سیستم تعلیق خودرو و از سمتی دیگر به شاسی متصل هستند. اما طرز کار کمک فنر در خودرو به چه صورتی است؟ در بخش بعدی با روش کار این قطعه مکانیکی آشنا می شویم.
زمانی که خودروی شما در حال عبور از یک مسیر سخت و صعب العبور است، قطعا در طول گذر از جاده با لرزش ها و ضربه های مختلفی روبرو می شود. در صورتی که ضربه های وارد شده به خودرو به درستی کنترل و خنثی نشوند، احتمال استهلاک سریع خودرو و از کار افتادن آن افزایش پیدا می کند. کمک فنر قطعه ای است مجهز به یک پیستون که در انتهای این پیستون سوراخ ها و حفره های ریزی وجود دارند. در این پیستون یک میله فولادی تعبیه شده است. اگر به پیستون کمک فنر دقت کنید، متوجه خواهید شد که این قطعه داخل یک محفظه فلزی قرار گرفته که حاوی روغن است. این پیستون داخل این سیال و در راستای محور به حرکت می افتد. نکته ای که در این بین بایستی به آن اشاره کنیم مربوط به روغن داخل محفظه است. این روغن در حین فعالیت خودرو تحت فشار زیادی قرار می گیرد. از همین رو برای اینکه روغن به دلیل فشار به بیرون از محفظه ریخته نشود، محفظه مورد نظر را کاملا آب بندی می کنند. زمانی که فشار وارد شده بر خودرو به فنرها و سپس کمک فنرها منتقل می شود، این قطعات نسبت به حالت اولیه فشرده تر شده و روغن موجود در محفظه از منافذ درشت به بیرون منتقل می شود. در ادامه بعد از کاهش فشار کمک فنر، روغن می تواند مجددا از طریق منافذ کوچک ایجاد شده روی پیستون به مکان اصلی خود برگردد. علت اینکه منافذ در اندازه های مختلفی وجود دارند، به طور خاص برای کنترل کردن ارتعاشات و در نهایت خنثی کردن تاثیرات آن بر روی خودروست. این منافذ باعث می شوند تا کمک فنر و در نهایت فنرها، کار خود را روان تر انجام دهند.
از مهم ترین وظایف کمک فنر در خودرو می توان به موارد زیر اشاره کرد: • کنترل حرکت و عملکرد چرخ های خودرو و جلوگیری از جهش آن ها در مسیرهای ناهموار و سخت • جلوگیری از کج شدن یا انحراف خودرو از مسیر اصلی در زمان گذر از پیچ های خطرناک • جلوگیری از پایین آمدن بخش عقبی خودرو در زمان شتاب گیری آن • مدیریت فرمان خودرو و کمک به روان تر کار کردن آن • حفظ ثبات خودرو و تعادل آن در مسیرهای پیچیده و دشوار • جلوگیری از حرکت سریع فنرها به هنگام باز و بسته شدن • جلوگیری از ایجاد حرکات ارتجاعی در خودرو • دریافت فشارها، لرزش ها و ضربه های وارد شده از سوی فنرهای خودرو و میرا کردن آن ها • کنترل و مدیریت سرعت و ترمز خودرو در شرایط حساس • پیشگیری از کله زدن خودرو و تکان های شدید رو به جلوی آن در زمانی که خودرو ترمز ناگهانی می گیرد. • بهبود عملکرد و فعالیت فنرها و سیستم تعلیق خودرو و در نهایت جلوگیری از استهلاک خودرو
قطعا هر چه بیشتر با کمک فنر و اجزای تشکیل دهنده آن آشنا شویم، روش کار آن را نیز بهتر درک خواهیم کرد. کمک فنرها قطعاتی استوانه ای شکل هستند که از اجزای داخلی و خارجی مختلفی تشکیل شده اند. هر کدام از این اجزا وظیفه خاصی را برعهده دارند که در ادامه جزئیات مربوط به هر کدام را مورد بررسی قرار می دهیم: • ضربه گیر: اغلب ضربه گیر برای کارکرد بهتر درون یک محفظه فلزی دیگر قرار می گیرد تا با ایمنی و کیفیت بیشتری ضربات وارد شده به کمک فنر را دریافت کند. ضربه گیرها اصولا دارای خاصیت ارتجاعی هستند، توانایی بالایی در کنترل لرزش ها و ارتعاشات دارند و همچنین میل کمک را از ضربات مختلف محافظت می کنند. • میل کمک (میل پیستون کمک فنر): این وسیله یک میله فولادی است که از پیستون عبور کرده و درون محفظه سیال قرار می گیرد. این میل از بالا به توپی متصل است. • پیستون: محفظه سیال از دو قسمت بالایی و پایینی تشکیل شده که پیستون میان این دو قرار گرفته است. • پایه کمک: پایه کمک را در بخش پایینی محفظه سیال قرار داده اند. وظیفه پایه کمک این است که زمان فشرده شدن کمک فنر، از برخورد میل کمک به کف محفظه جلوگیری کند. • سوپاپ: به حفره ها و سوراخ های کف پیستون می گویند که باعث می شوند تا سیال از این طریق بین محفظه های پایینی و بالایی به راحتی تردد کند. • ماده سیال: ماده سیال می تواند به دو شکل مایع و گاز به کار رود. • محفظه سیال: سیال درون این محفظه قرار دارد. • توپی سر کمک: در قسمت بالایی کمک فنر قرار دارد که باعث اتصال کمک فنر به شاسی نیز می شود. این توپی نقش محافظ ضربه گیر را دارد.
ک
مک فنرها بسته به نوع طراحی و ساختاری که دارند به انواع مختلفی تقسیم می شوند. هر کدام از آن ها برای شرایط خاصی مناسب هستند. انتخاب کمک فنر را متناسب با اندازه، وزن و نوع خودرو انتخاب می کنند. بنابراین نمی توان انتظار داشت یک کمک فنر برای تمامی انواع خودرو سواری و سنگین مناسب و کاربردی باشد. نحوه تنظیم این کمک فنرها نیز در هر خودرویی متفاوت از دیگری است. به عنوان مثال در خودروهای سنگین حمل بار برای تحمل وزن سنگین خودرو بایستی کمک فنرها را محکم تنظیم کرد. حال آن که این روش برای خودروهای سواری که از وزن کمتری برخوردار هستند کاربردی نیست. برای خودروهای سواری بهتر است کمک فنر نرم تنظیم شود. این کار باعث شده تا خودرو روان تر و نرم تر کار کرده و همچنین ضربه یا فشاری به خودرو و سرنشینان آن وارد نشود. انواع کمک فنر خودرو به شرح زیر هستند: • کمک فنرهای هیدرولیکی یا روغنی • کمک فنرهای هیدرواستاتیک • کمک فنرهای اهرمی • کمک فنرهای تلسکوپی • کمک فنرهای گازی • کمک فنرهای بادی • کمک فنرهای قابل تنظیم • کمک فنرهای الکترومغناطیسی هر کدام از این کمک فنرها بسته به طراحی خاصی که دارند، به روش مخصوصی کار خود را انجام می دهند. بنابراین بایستی پیش از خرید کمک فنر، حتما از نوع و روش کار آن مطلع شوید. در این زمینه کارشناسان فروش می توانند مشاوره های لازم را در اختیارتان قرار دهند.
با توجه به اهمیت نقش کمک فنر در خودرو، بایستی نسبت به انتخاب و نگهداری از این قطعات بسیار محتاطانه عمل کرد. خرابی در کمک فنرها و یا ایجاد مشکل در فعالیت آن ها می تواند کل سیستم تعلیق خودرو و به دنبال آن ایمنی خودرو را به مخاطره بیاندازد. یکی از نکات مهم درباره کمک فنرها، تست سلامت آن هاست. این قطعات بایستی به طور مرتب بررسی و کنترل شوند. برای تست کردن شرایط کمک فنر می توانید خودروی خود را روشن کرده و با سرعت به جلو و عقب حرکت کنید در این حین، بالا و پایین رفتن کمک فنرها را بررسی کنید. در صورتی که خودرو در چنین شرایطی به سرعت به حالت استراحت نرسد، لازم است تا بررسی دقیق تری روی کمک فنرها داشته باشید. علاوه بر این می توانید از طریق صدای ایجاد شده در خودرو، شرایط کمک فنرها را بسنجید. اگر در حین رانندگی صدا یا لرزشی را در خودرو احساس کردید، لازم است سیستم تعلیق و کمک فنرهای خود را کاملا مورد بررسی قرار دهید. بررسی تمام سیستم تعلیق به شما کمک می کند تا منبع اصلی مشکل را پیدا کنید. گاه ایراد از کمک فنرها نیست و بنابراین شما نیازی به تعویض آن ها نخواهید داشت. سعی کنید کمک فنر خود را از مراکز معتبر تهیه کنید تا از کیفیت و طول عمر آن ها اطمینان کافی داشته باشید.